فن کولرگازی از مهم‌ترین اجزای دستگاه به شمار می‌رود و نقش اصلی آن، گردش و جابجایی هوا بین یونیت داخلی و خارجی است. در صورت خرابی فن، مشکلاتی مثل یخ‌زدگی کویل‌ها، افزایش فشار روی کمپرسور و حتی آسیب دیدن قطعات اصلی کولر به وجود می‌آید. به همین دلیل، عیب‌یابی و سرویس به‌موقع فن کولرگازی اهمیت زیادی دارد و میتواند از بروز خرابی‌های جدی و هزینه‌های سنگین تعمیرات جلوگیری کند.
دلایل اصلی خرابی فن در کولرهای گازی و اسپیلت
خرابی فن کولرگازی میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- خشک شدن یا از دست رفتن روان‌کننده بلبرینگ‌ها
وقتی بلبرینگ‌ها خشک یا بدون روغن شوند، اصطکاک بالا می‌رود و باعث گیرکردن یا صدای غیرعادی فن میشود. - ضعیف شدن یا سوختن خازن راه‌انداز
خازن وظیفه راه‌اندازی و تنظیم سرعت موتور فن را دارد. خرابی آن موجب میشود فن به سختی روشن شود یا اصلاً کار نکند. - خرابی یاتاقان یا تسمه درایو
در مدل‌هایی که از تسمه استفاده می‌کنند، فرسودگی یا پارگی تسمه میتواند باعث از کار افتادن کامل فن شود. - نفوذ آب یا رطوبت به سیم‌پیچ‌ها
رطوبت زیاد منجر به اتصال کوتاه در سیم‌پیچ موتور فن میشود و در نهایت سوختن موتور را به همراه دارد. - نوسانات ولتاژ یا سیم‌کشی نامناسب
تغذیه برق غیر استاندارد یا اتصالات ضعیف، فشار زیادی به موتور فن وارد کرده و باعث سوختن آن میشود. - زنگ‌زدگی یا برآمدگی خازن‌ها
تغییر شکل، بادکردگی یا نشتی در خازن‌ها از علائم خرابی آن‌هاست که عملکرد صحیح فن را مختل میکند.
بررسی مشکلات رایج فن کولرگازی و روش عیب یابی
برای درک بهتر عملکرد دستگاه، در ادامه به مشکلات رایج فن کولر اسپیلت و روش‌های عیب‌یابی آن اشاره می‌کنیم.
1. روشن نشدن فن کولرگازی
اگر فن کولرگازی روشن نمی‌شود، اولین قدم بررسی منبع تغذیه است. مطمئن شوید دستگاه برق دارد و ترموستات روی حالت خنک‌کننده (Cool) تنظیم شده است. سپس تمام سیم‌کشی‌های خارجی را چک کنید که قطعی یا اتصالی نداشته باشند. در ادامه به برق‌کشی خانه توجه کنید؛ ممکن است مشکل از سوختن فیوز یا افتادن کلید مینیاتوری باشد که با ریست کردن آن برطرف میشود.
اگر همه این موارد درست بود و باز هم فن کار نکرد، احتمالاً مشکل از سیم‌کشی داخلی یا موتور فن است. در این شرایط بهترین کار، کمک گرفتن از یک تعمیرکار متخصص است.
2. سوییچ چند وضعیتی
اگر سوییچ چند وضعیتی خراب باشد، فن روی حالت‌های مختلف (کم، متوسط، زیاد) درست کار نمی‌کند یا اصلاً روشن نمی‌شود. برای رفع این مشکل، سوییچ را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض یا تماس‌های داخلی آن را تمیز کنید.
3. خرابی خازن راه انداز فن
خازن ضعیف یا سوخته میتواند سبب شود فن خیلی کند بچرخد یا اصلاً روشن نشود. برای حل مشکل، ظرفیت خازن را تست کرده و در صورت لزوم، آن را با خازن مناسب تعویض کنید.
4. اتصال به زمین در کولرگازی
اتصال زمین (ارت) یکی از مهم‌ترین مسائل ایمنی در کولرگازی است. چون بردهای کنترلی مثل یک کامپیوترکوچک هستند و به نوسانات برق و امواج رادیویی حساسیت بالایی دارند. اگر دستگاه درست ارت نشده باشد، ممکن است فن، برد یا حتی کمپرسور آسیب ببیند.
برای اطمینان از ارت صحیح:
- سیم‌های ورودی L1، L2 و C را درست به ترمینال وصل کنید.
- یک سیم مجزا برای اتصال به زمین در نظر بگیرید.
- بهتر است شاسی کندانسور را به میله ارت وصل کنید.
- میله ارت باید هر چند وقت یک‌بار بررسی شود تا پوسیدگی نداشته باشد.
5. دلایل خرابی موتور فن کولرگازی
موتور فن یکی از قطعات اصلی کولرگازی است و هرگونه مشکل در آن میتواند کل سیستم را از کار بیندازد. قبل از تعویض موتور باید دلیل اصلی خرابی پیدا شود؛ چون عواملی مثل نوسان ولتاژ، رطوبت یا سیم‌کشی معیوب میتوانند حتی موتور جدید را هم دوباره خراب کنند.
معمولاً خرابی موتور فن با چند علامت مشخص خودش را نشان می‌دهد. گاهی فن به صورت نامنظم کار میکند؛ یعنی یک بار روشن میشود و بار دیگر خاموش می‌ماند. در بعضی مواقع، یونیت خارجی روشن است اما یونیت داخلی هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد یا برعکس، برق به یونیت داخلی می‌رسد اما فن کار نمی‌کند.
از دیگر نشانه‌ها می‌توان به صدای غیرعادی یا بلند هنگام کار کردن موتور اشاره کرد؛ صدایی که معمولاً شبیه تق‌تق، وزوز یا ساییدگی فلز به گوش می‌رسد. در کولرهای گازی جدید، خرابی موتور گاهی با کدهای خطا روی نمایشگر یا چشمک زدن چراغ‌ها مشخص میشود که برای عیب‌یابی دقیق باید دفترچه راهنما یا برد دستگاه بررسی شود.
در نهایت اگر سیم‌کشی دستگاه ایراد داشته باشد، نه‌تنها موتور فن بلکه سایر بخش‌های کولر هم در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
6. سرد نکردن فن کولرگازی
گاهی فن کار میکند اما به جای هوای خنک، هوای گرم یا ولرم تولید میشود. در این حالت:
- مطمئن شوید دمای ترموستات دست‌کم ۵ درجه کمتر از دمای محیط تنظیم شده باشد.
- اگر با کاهش بیشتر دما باز هم تغییری حس نشد، احتمالاً کندانسور یا اوپراتور کثیف است و نیاز به تمیزکاری دارد.
- در برخی موارد علت اصلی، نشت گاز مبرد است که نشانه‌های آن را می‌توان با لکه‌های روغنی یا صدای غیرعادی تشخیص داد.
اگر این کارها برایتان سخت است، بهتر است به‌جای دستکاری دستگاه، از یک تعمیرکار حرفهای کمک بگیرید.
7. خرابی ترموستات فن اسپیلت
ترموستات وظیفه کنترل دما و فرمان دادن به فن را دارد. اگر خراب شود:
- دمای محیط درست تنظیم نمی‌شود.
- فن به موقع روشن یا خاموش نمی‌شود.
- ممکن است به کمپرسور فشار زیادی وارد شود.
گاهی هم آب یا رطوبت به محور موتور می‌رسد و به یاتاقان‌ها آسیب می‌زند. بیشتر تولیدکنندگان برای جلوگیری از این مشکل، محافظ‌های مخصوص روی محور موتور قرار می‌دهند. اگر این محافظ‌ها جدا شده باشند یا درست نصب نشوند، حتی موتور جدید هم خیلی زود خراب میشود.
8. مشکلات رایج تیغه های فن کولرگازی
پره‌های فن نقش مهمی در جریان هوا دارند و آسیب یا انسداد آن‌ها میتواند عملکرد کولر را کاهش دهد. پره‌های خم‌شده یا شکسته باید تعویض شوند و انسداد ناشی از گرد و غبار یا ذرات معلق با پاک‌سازی منظم پره‌ها و اطراف یونیت خارجی برطرف میشود.
عوامل جانبی مؤثر بر خرابی فن کولر اسپیلت
- نشت آب و وجود کپک در فن کولرگازی: یکی از مشکلات رایج در کولرگازی، نشتآب از یونیت داخلی است. وقتی خط تخلیه شیب درست نداشته باشد یا مسدود شود، آب به داخل دستگاه برمی‌گردد و به موتور فن آسیب می‌زند. این رطوبت همچنین محیطی مناسب برای رشد کپک ایجاد میکند که هم راندمان فن را کم میکند و هم برای سلامتی مضر است. بررسی و رفع گرفتگی خط تخلیه، ساده‌ترین راه پیشگیری از این مشکل است.
- ولتاژ استاندارد کولرگازی: فن کولر اسپیلت برای کارکرد درست به ولتاژ ثابت و استاندارد نیاز دارد. اگر برق ضعیف باشد، فن به سختی می‌چرخد و در صورت بالا بودن ولتاژ، خطر سوختن موتور وجود دارد. به همین دلیل استفاده از محافظ ولتاژ بهترین راه برای جلوگیری از این مشکل است.
- اهمیت مبرد در عملکرد فن کولرگازی: میزان درست مبرد نقش مهمی در سلامت فن دارد. اگر شارژ مبرد کم یا بیش‌ازحد باشد، کولر نمی‌تواند به‌خوبی دما را تنظیم کند. این مشکل معمولاً باعث یخ‌زدگی کویل‌ها یا فشار زیاد به کمپرسور میشود و در نتیجه فن یا از کار می‌افتد، یا با سر و صدای غیرعادی کار میکند.
آموزش تخصصی تعمیر فن کولرگازی
تعمیر فن کولرگازی نیاز به دقت، تجربه و شناخت دقیق قطعات دارد، زیرا هر اشتباه کوچک میتواند به موتور یا سایر اجزای دستگاه آسیب برساند. یادگیری روش‌های عیب‌یابی صحیح، بررسی سلامت خازن و رله، تست بلبرینگ و یاتاقان‌ها و انجام تعمیرات پیشگیرانه، مهارت‌هایی هستند که عملکرد طولانی‌مدت کولر را تضمین می‌کنند.
برای یادگیری عملی و کسب این مهارت‌ها، شرکت در دوره آموزش نصب و تعمیرات کولرگازی مجموعه دکتر برد توصیه میشود. این دورهها به شما امکان می‌دهند تعمیرات را به شکل عملی و زیر نظر متخصصان حرفهای بیاموزید و مشکلات کولرها را با دقت و ایمنی بالا برطرف کنید.
جمع بندی
عیب‌یابی به‌موقع و تعمیر اصولی فن کولرگازی، هم عملکرد بهینه دستگاه را تضمین میکند و هم از هزینه‌های اضافی تعمیرات جلوگیری میکند.
