کولر گازی از پرکاربرد ترین انواع دستگاه تهویه می‌باشد، که برخی از آنها توانایی گرمایش و سرمایش همزمان محیط را دارند. خرابی خازن یکی از مشکلات رایج کولر گازی است؛ که علائم و نشانه‌هایی به همراه دارد. خازن به دلیل کاربردهای زیاد کولرگازی و سرعت تغییر دمای محیط این دستگاه به شکل قابل توجهی بااهمیت می‌باشد. در این مقاله به مطالعه علائم خرابی خازن، علت های خرابی و نحوه مقابله با آن می‌پردازیم.
نقش خازن در کولر گازی چیست
خازنها به شکل استوانه‌هایی فلزی هستند، که از دو مدار فلزی تشکیل شده و در مدار قرار گرفته و انرژی الکتریکی را ذخیره و نگهداری می‌کنند. این قطعات در نهایت باعث راه اندازی کمپرسور و فن کولرگازی می‌شوند. ظرفیت هر خازن روی آن نوشته شده است. خازن کولر گازی با ذخیره و رها ساختن انرژی، توان لازم برای راه اندازی و روشن کردن موتور را فراهم می‌کند. اما در صورت وجود اختلال و خرابی، این قطعه دیگر توانایی انجام این فرایند را نخواهد داشت.
انواع خازن مورد استفاده در کولرگازی
خازن‌های مورد استفاده در کولرگازی انواع مختلفی دارند که از جمله آنها:
- خازن کمپرسور کولرگازی
- خازن فن داخلی کولرگازی
- خازن فن بیرونی کولرگازی
چه عواملی باعث خرابی خازن می‌شوند؟
مهم‌ترین علت خرابی خازن کولر گازی، گرما و رطوبت هستند. گرمای ناشی از هوای داغ تابستان و گرمای کمپرسور می‌توانند در عملکرد کولرگازی اختلال ایجاد کنند. رطوبت نیز باعث زنگ زدن بدنه خازن کولر گازی خواهد شد. بالا و پایین و نوسانات جریان برق را نیز نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا نوسان به مرور باعث کم شدن توان خازن و در نهایت سوختن آن خواهد شد. نوسانات جریان برق نه تنها باعث خرابی خازن، بلکه باعث خرابی برد الکتریکی کولرگازی نیز خواهد شد.
نشانه‌های خرابی خازن کولرگازی
خرابی خازن در کولرگازی می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. برای تشخیص خرابی خازن در کولرگازی راه‌هایی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
- یکی از نشانه‌های خرابی خازن، خراب شدن موتور کولرگازی است. به این معنی که با خراب شدن موتور کولرگازی، خازن کولرگازی بار اضافی را تحمل می‌کند که این موضوع موجب خرابی خازن نیز میشود.
- همچنین اگر موتور کولرگازی دچار مشکلاتی در سیم‌پیچ‌ها شود، موتور مجبور به تحمل بار اضافی شده و به خازن فشار وارد شده و در نتیجه باعث خرابی خازن می‌گردد.
- در صورتی که کلید فن روشن نشود، می‌توان روشن نشدن آن را به خاطر خرابی خازن دانست. زیرا در حالت ۱ کلید فن موتور صدا می‌دهد و شروع به آمپرکشی می‌کند، اگر به موقع کلید فن خاموش نگردد؛ ممکن است موتور فن بسوزد.
- گاهی اوقات با روشن کردن کولرگازی به محض حرکت ترموستات در جهت عقربه‌های ساعت موتور میل به حرکت از خود نشان می‌دهد؛ اما روشن نمی‌شود و به راه نمی‌افتد که در چنین حالتی به علت جریان اضافی که کمپرسور در این حالت می‌کشد، عمل اورلود نیز اتفاق می‌افتد.
- در صورتی که دما کولرگازی از حد مجاز خود عبور کند، باعث استهلاک در خازن شده و در نتیجه خازن خراب میشود. این مشکل معمولا زمانی رخ می‌دهد که کولرگازی در جای مناسبی نصب نشده باشد. در این صورت است که فن کولرگازی به خوبی عمل نکرده و دمای کولرگازی از حد مجاز بیشتر میشود.
نحوه عیب‌یابی خازن کولرگازی
1. کلید فن را روی کلیه حالت‌ها قرار دادیم اما فن روشن نمی‌شود
در این حالت فن صدایی به مانند هوم داده و شروع به آمپرکشی می‌کند، در این شرایط اگر کلید فن را به موقع خاموش نکنیم، موتور فن خواهد سوخت.
2. موتور فن روشن میشود اما کمپرسور خاموش است:
یکی دیگر از علائم خرابی خازن کولر گازی روشن نشدن کمپرسور در صورت روشن بودن موتور فن است. در چنین حالتی با حرکت ترموستات در جهت عقربه‌های ساعت، موتور میل حرکت کرده اما روشن نمی‌شود.
دلایل خرابی خازن
1. دمای زیاد در حین کار کولر گازی:
زمانی که موتور کولر گازی در محیط های داغ و یا در محیط ¬های با تهویه کم مورد استفاده قرار می¬ گیرد، طول عمر خازن به میزان قابل توجهی کاهش می ¬یابد. خنک سازی موتور و ایجاد سایبان برای کولر گازی می ¬تواند باعث افزایش طول عمر خازن شود.
2. وجود جریان برق در کولر:
اگر موتورکولر گازی به صورت جزیی و یا کلی در سیم پیچ‌ها دچار آسیب شود و جریان برق در کولر وجود داشته باشد می تواند باعث سوختن خازن شود.
3. ولتاژ زیاد ورودی به کولر گازی:
این عامل به تنهایی در کاهش طول عمر خازن اثر زیادی دارد. ولتاژ روی خازن نباید از ولتاژ درج شده بر روی آن بگذرد.به طور کلی کاهش ولتاژ باعث افزایش آمپر میشود و طبیعتا افزایش آمپر کولر گازی باعث افزایش دما میشود .
4. اتمام عمر مفید خازن:
همه خازنها برای عمر مشخصی طراحی شده ¬اند عوامل مختلفی می¬توانند این عمر را کاهش و یا افزایش دهند. اما هنگامی که عمر خازن افزایش می یابد از داخل عملکرد آن کاهش می¬یابد و به مرور ظرفیت خازنی خود را از دست خواهد داد.
بررسی و تست خازن کولر گازی
در این مرحله، برای بررسی خازن کولر گازی تنها باید به صدای آن گوش داد، اگر در هنگام روشن شدن کمپرسور صدای وز وز از آن شنیده شود، این یعنی باید به سرعت، برای رفع ایراد خازن کولر گازی اقدام کنید. از یک ولت متر هم می‌توان کمک گرفت ، برای اینکار دو سر ولت متر را به خازن متصل کرده. حالت عقربه‌ها را در نظر گرفته، اگر عقربه به سرعت به انتها رفته و دوباره به آرامی تا اواسط صفحه برگردد و سپس از وسط صفحه به کندی به نقطه اول برسد، نشان می‌دهد که خازن سالم است. اگر چیزی غیر از این را مشاهده کنید، خازن باید تعویض شود. در صورت مشاهده علائم برآمدگی، ترکیدگی یا فرورفتگی نیز به احتمال زیاد خازن معیوب و خراب است.
آموزش نحوه تعویض خازن کولرگازی
خازن کولرگازی در کنار کمپرسور قرار گرفته است. در صورتی که متوجه خرابی خازن کولرگازی شدید برای تعویض خازن باید به صورت زیر عمل نمایید:
- ابتدا برق کولر را قطع کنید.
- با استفاده از یک پیچ گوشتی بست خازن قبلی را از بدنه مدار الکترونیکی باز کرده. برای اینکه دچار اشتباه نشوید؛ باید یکی یکی
- سیم‌های خازن قدیمی را از جای خود خارج و به خازن جدید اتصال دهید. هر سیم را دقیقا به ورودی مشابه متصل نمایید و دقت کنید که COM در ورودی دو سیم قرار دارد، از این رو باید دو سیم از خازن قبلی جدا و به خازن جدید وصل شود.
- پس از انجام مرحله بالا خازن قبلی را از مدار خارج نمایید و به کمک بست، خازن جدید را در جای خود قرار دهید.
- سپس برق را وصل کرده و کولر را روشن کنید.
عمر یک خازن حدودا ۱۰ سال حواهد بود. در کولر گازی جزء معدود قطعاتی است که هزینه ی آن کم به شمار می‌رود؛ و تعمیرات آن ارزان محسوب می شود. حتی در برخی موارد، تعویض خازن یک روش پیشگیرانه در جهت نگهداری از کولر گازی است.بنابراین اگر به سلامت کولر گازی خود اهمیت می‌دهید، کافی است فقط به خازن آن توجه کنید. مجموعه دکتربرد با برگزاری دوره آموزش تعمیرات اسپیلت و کولر گازی به علاقه مندان این حرفه،در کسب مهارت و اخذ گواهینامه‌ی معتبر کمک می‌کند.
