کنترل استفاده از تلفن همراه در برخی مکان‌ها اهمیت زیادی دارد. در محیط‌هایی مانند سالن‌های امتحان، جلسات مهم، یا فضاهایی که استفاده از موبایل ممنوع اعلام شده، ممکن است نیاز باشد حضور یا فعالیت یک گوشی تلفن همراه شناسایی شود. دستگاه موبایل یاب به‌ویژه زمانی که از تلفن همراه برای ارسال یا دریافت اطلاعات به‌صورت پنهانی استفاده میشود و نقش مهمی در شناسایی موقعیت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی دارد.
در این آموزش از مجموعه فنی حرفهای دکتر برد، ساخت مدار دستگاه ساده و کاربردی موبایل یاب معرفی میشود که قادر است سیگنال‌های رادیویی (RF) تولیدشده توسط تلفن همراه را تشخیص دهد. این دستگاه میتواند فعالیت گوشی را هنگام تماس، ارسال پیامک، تماس تصویری یا انتقال داده شناسایی کرده و با روشن شدن چراغ LED و پخش بوق هشدار دهد. حساسیت دستگاه به حدی است که حتی گوشی‌هایی که در حالت سکوت قرار دارند نیز شناسایی می‌شوند.
چگونه موبایل یاب کار می کند؟
گوشی موبایل برای برقراری ارتباط با دکل‌های مخابراتی از امواج رادیویی با فرکانس بسیار بالا استفاده میکند. این امواج بین 0.9 تا 3 گیگاهرتز (میلیارد هرتز) هستند. طول موج این سیگنال‌ها بسیار کوتاه است و معمولا بین 3.3 تا 10 سانتی‌متر متغیر است.
مدارهای ساده‌ای که معمولاً برای شناسایی امواج رادیویی استفاده می‌شوند، قادر نیستند فرکانس‌های این‌قدر بالا را به خوبی تشخیص دهند. به همین دلیل در این دستگاه از یک خازن تخت (نوع خاصی از قطعات الکترونیکی که مثل آنتن عمل میکند) استفاده می‌کنیم که به صورت خاص برای جذب امواج موبایل طراحی شده است.
این خازن (C3) امواج موبایل را جذب کرده و انرژی سیگنال را به قطعه تقویت‌کننده‌ای به نام «آی‌سی CA3130» می‌فرستد. این آی‌سی انرژی بسیار ضعیف امواج را به سیگنال‌های قابل‌فهم‌تر و بزرگ‌تر تبدیل میکند تا بتوانیم آن‌ها را تشخیص دهیم.
وقتی آی‌سی موبایل یاب سیگنال گوشی را دریافت کند، به مدار دستور می‌دهد که LED را روشن کند و بوق هشدار را فعال نماید. به این ترتیب، شما متوجه فعالیت تلفن‌های همراه می‌شوید.
مراحل ساخت مدار موبایل یاب همراه با نکات مهم قبل از شروع
در ادامه مطلب، مراحل ساخت مدار موبایل یاب ساده به همراه نکات کلیدی پیش از شروع کار بررسی میشود.
نکات مهم قبل از ساخت مدار:
- این مدار فرکانس بالایی دارد و نیازمند دقت و صبر در ساخت است. لازم نیست حتما بدانید هر قطعه دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؛ کافی است مراحل را به دقت دنبال کنید.
- مدار موبایل یاب حساس به تنظیم دقیق است و ممکن است پس از ساخت نیاز به تنظیم و بهینه‌سازی داشته باشد.
- مهم‌ترین بخش مدار، خازن C3 است که نقش آنتن را دارد. فاصله صفحات این خازن باید مطابق اندازه‌های مشخص شده (طول 18 میلی‌متر و فاصله 8 میلی‌متر) رعایت شود تا حساسیت لازم برای شناسایی امواج موبایل فراهم شود.
- هنگام لحیم‌کاری مراقب باشید تا قطعات آسیب نبینند و اتصالات تمیز و بدون اتصال کوتاه باشند.
- استفاده از باتری 12 ولتی کوچک و بازر (Buzzer) کوچک، دستگاه را جمع‌وجور و قابل حمل میکند.
مراحل ساخت مدار موبایل یاب
- قطعات مورد نیاز:
- خازن تخت (C3)
- مقاومت‌ها
- آی‌سی CA3130
- آی‌سی تایمر 555
- ترانزیستور T1
- LED برای نشان دادن وضعیت
- بوق کوچک برای هشدار صوتی
- باتری 12 ولتی کوچک برای تامین انرژی
- برد مدار چاپی (PCB) یا برد بورد برای نصب قطعات
- نصب قطعات روی برد:
- ابتدا قطعات کوچک مانند مقاومت‌ها و خازن‌های غیرحساس را به صورت مرتب روی برد نصب کنید. سپس آی‌سی‌ها و قطعات بزرگ‌تر را نصب نمایید.
- لحیم‌کاری و اتصال قطعات:
- تمامی قطعات را به دقت لحیم کنید.
- اطمینان حاصل کنید که هیچ اتصال کوتاه یا قطعی در مدار وجود ندارد و لحیم‌ها تمیز و محکم هستند.
- اتصال منبع تغذیه:
- باتری 12 ولتی را به مدار وصل کنید.
- دقت کنید قطب مثبت و منفی باتری را صحیح متصل نمایید تا از آسیب دیدن مدار جلوگیری شود.
- تست اولیه مدار:
- دستگاه را روشن کنید و یک گوشی موبایل فعال را در نزدیکی آن قرار دهید.
- در صورت صحت ساخت مدار، LED شروع به چشمک زدن میکند و بوق هشدار به صدا درمی‌آید.
- تنظیم و بهینه‌سازی عملکرد:
- اگر حساسیت مدار کم است یا نتوانستید گوشی را در فاصله مناسب تشخیص دهید، موقعیت خازن C3 و قطعات اطراف را کمی تغییر دهید.
- همچنین میتوانید مقادیر مقاومت‌ها و خازن‌های مدار را به صورت جزئی تغییر داده و حساسیت مدار را افزایش دهید.
- هدف این است که دستگاه بتواند فعالیت گوشی موبایل را تا فاصله حدود 1.5 متر به خوبی شناسایی کند.
- نصب نهایی:
- پس از اطمینان از عملکرد صحیح مدار، آن را در یک جعبه کوچک و مناسب قرار دهید.
- این کار باعث حفاظت از قطعات در برابر آسیب و افزایش دوام دستگاه میشود.
- همچنین حمل و استفاده از دستگاه را آسان‌تر میکند.
عیب یابی و رفع خطاهای احتمالی در مدار موبایل یاب
عیب‌یابی مدار ردیاب تلفن همراه شامل بررسی دقیق منبع تغذیه، صحت قطبیت باتری و اطمینان از اتصال صحیح و بدون قطعی قطعات میشود. در صورت بروز مشکلاتی مانند حساسیت پایین یا عملکرد ضعیف، باید خازن تخت (C3) و مقادیر مقاومت‌ها و خازن‌های اطراف آی‌سی CA3130 تنظیم و بهینه شوند. خرابی آی‌سی تایمر 555، ترانزیستور یا قطعات هشداردهنده مانند LED و بوق نیز ممکن است باعث عدم فعال شدن هشدار شود که در این صورت باید تست و در صورت لزوم تعویض گردند.
دستگاه موبایل یاب و گوشی موبایل هر دو از مدارهای دریافت و پردازش امواج رادیویی مشابه استفاده می‌کنند، بنابراین آشنایی با دوره آموزش تعمیر موبایل و شناخت قطعات گوشی‌ها میتواند به درک بهتر و عیب‌یابی دقیق‌تر مدار موبایل یاب کمک کند.
دیدگاه نهایی
مدار موبایل یاب بزاری کاربردی و ساده برای شناسایی حضور و فعالیت گوشی‌های موبایل در محیط‌های حساس است که با استفاده از قطعاتی همچون خازن تخت و آی‌سی‌های تقویت‌کننده، سیگنال‌های رادیویی موبایل را دریافت و هشدار می‌دهد.
دورههای آموزش تعمیر موبایل در مجموعه فنی حرفهای دکتربرد، با آموزش عملی و به‌روز، فرصتی بی‌نظیر برای یادگیری مهارت‌های تخصصی و ورود به بازار کار حرفهای است.
