آموزش عیب ‌یابی و تعمیر سیستم صوتی گوشی موبایل

درست کار نکردن سیستم صوتی گوشی، یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند تجربه کاربر را مختل کند؛ چه زمانی که صدای زنگ نمی‌آید، چه وقتی که در تماس صدای طرف مقابل را نمی‌شنوید یا صدای شما منتقل نمی‌شود. در بسیاری از موارد، این ایرادها به راحتی قابل شناسایی و رفع هستند، اگر بدانید کدام قطعه درگیر است و چطور باید آن را بررسی کنید.

در این آموزش از مجموعه فنی‌حرفه‌ای دکتربرد، با اجزای اصلی سیستم صوتی گوشی آشنا می‌شوید. از نحوه عملکرد این سیستم گرفته تا روش‌های عیب‌یابی و رفع مشکلات آن، چه به‌صورت نرم‌افزاری و چه سخت‌افزاری، همه به‌صورت کامل آموزش داده می‌شود.

سیستم صوتی موبایل چیست؟

سیستم صوتی در گوشی‌های موبایل مجموعه‌ای از قطعات سخت‌افزاری و مدارهای الکترونیکی است که وظیفه‌ی ارسال، دریافت، پردازش و پخش صدا را بر عهده دارند. این سیستم نقش مهمی در برقراری تماس، پخش موسیقی، اعلان‌ها، زنگ تماس و ضبط صدا ایفا می‌کند. اجزای اصلی سیستم صوتی گوشی را در ادامه نام می‌بریم.

• بلندگو (Speaker):
  یکی از اجزای سیستم صوتی گوشی ها، بلندگو است که وظیفه‌ی پخش صدا را بر عهده دارد. در گوشی‌های موبایل معمولا دو نوع بلندگو به کار می‌رود: بلندگوی مکالمه ( Earpieceیا Receiver) برای شنیدن صدای طرف مقابل هنگام تماس، و بلندگوی چندرسانه‌ای (Loud Speaker یا Buzzer) برای پخش موسیقی، صدای زنگ و اعلان‌ها.
• میکروفون (Microphone):
  قطعه‌ای است که صدا را از محیط دریافت کرده و آن را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها در تماس صوتی، ضبط صدا یا ارسال پیام‌های صوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی گوشی‌ها دارای چند میکروفون برای حذف نویز و بهبود کیفیت ضبط هستند.
• بازر (Buzzer):
  در بعضی از مدل‌های قدیمی‌تر یا ساده‌تر، از قطعه‌ای به نام بازر برای پخش صدای زنگ استفاده می‌شد. بازر معمولاً صداهای ساده‌تر و با حجم کمتر نسبت به بلندگو تولید می‌کند.
• آی‌سی صوت (Audio IC):
  یک مدار مجتمع الکترونیکی است که مسئول پردازش سیگنال‌های صوتی ورودی و خروجی، تقویت صدا و کنترل عملکرد اجزای صوتی دیگر مانند میکروفون و بلندگو می‌باشد.

مشکلات رایج در سیستم صوتی گوشی های موبایل

سیستم صوتی گوشی یکی از حساس‌ترین بخش‌های دستگاه است که ممکن است به دلایل مختلفی دچار اختلال شود.

اختلال در ارسال صدا (خرابی میکروفن)

گاه پیش می‌آید که صدای شما به درستی از گوشی منتقل نمی‌شود یا با اختلالاتی همراه است. در چنین حالتی نخست لازم است بخش میکروفن را به دقت بررسی کنیم. ابتدا اطمینان حاصل می‌کنیم که میکروفن به خوبی بر روی برد نصب شده باشد و سپس عملکرد آن را آزمایش می‌کنیم. البته در گوشی‌های جدید معمولا دو میکروفن وجود دارد؛ یکی برای مکالمه و دیگری برای ضبط صدا یا فیلمبرداری.

میکروفن‌ها دارای پایه‌های مثبت و منفی هستند، پس هنگام تعویض باید به جهت قرارگیری آن‌ها توجه ویژه داشت. اگر با تست میکروفن مشکل رفع نشد، مسیر ارتباطی آن تا آی‌سی صوت را بررسی می‌کنیم و از سالم بودن قطعاتی همچون خازن، سلف و مقاومت اطمینان می‌یابیم. همچنین مجرای خروجی صدا بر روی قاب گوشی نباید مسدود یا کثیف باشد. در مواردی نیز ممکن است کثیفی یا خرابی کانکتور هندزفری باعث اختلال در ارسال صدا گردد که با شست‌وشو یا تعویض کانکتور می‌توان مشکل را برطرف ساخت.

اختلال در دریافت صدا (خرابی بلندگو)

چنانچه صدای خروجی گوشی ضعیف یا قطع باشد، نخست باید بلندگو و اتصالات آن به برد را مورد بررسی قرار داد. تست مقاومت بلندگو با مولتی‌متر، که باید در محدوده ۳۰ تا ۵۰ اهم باشد، راهنمای مناسبی برای تشخیص سلامت سیستم صوتی گوشی است. در صورت خرابی بلندگو، تعویض آن ضروری است.

در ادامه مسیر ارتباط بلندگو تا آی‌سی صوت را از روی نقشه شماتیک مورد بازبینی قرار می‌دهیم تا قطعات مسیر همچون مقاومت‌ها و خازن‌ها آسیب ندیده باشند. همچنین جرم‌گرفتگی در جک هندزفری و مجرای خروجی صدا می‌تواند باعث اختلال شود که باید آن را تمیز کرد. در نهایت، چنانچه مشکل رفع نشود، ممکن است آی‌سی صوت دچار آسیب شده باشد و نیازمند تعمیر یا تعویض باشد.

 در دوره تخصصی آموزش تعمیر موبایل مجموعه دکتربرد، مباحث عیب‌یابی مدار میکروفن و روش‌های اصولی رفع ایرادات سیستم صوتی گوشی به‌صورت جامع و کاربردی آموزش داده می‌شود.

نداشتن صدای زنگ (خرابی مدار بازر)

زمانی‌که گوشی صدای زنگ ندارد یا در پخش موزیک دچار مشکل است، باید قطعه بازر یا همان کپسول زنگ را مورد آزمایش قرار دهیم. مقاومت این قطعه باید بین ۸ تا ۱۶ اهم باشد و با اعمال ولتاژ دو ولتی، صدای خش‌خش ضعیفی از آن شنیده شود؛ در غیر این صورت بازر خراب است و نیاز به تعویض دارد.

همچنین، مسیر سیم‌کشی بازر تا آی‌سی صوت باید از نظر سالم بودن قطعات مانند مقاومت‌ها، خازن‌ها و سلف‌ها چک شود. در گوشی‌های آب‌خورده، احتمال خرابی قطعاتی مانند وریستور و سلف افزایش می‌یابد؛ از این رو در صورت لزوم باید وریستور را حذف و سلف را با سیم جایگزین نمود.

آی‌سی صوت نیز که نقش پردازشگر سیستم صوتی گوشی را دارد، در صورت خرابی یا لحیم‌سردی می‌تواند عامل بروز اختلالات صوتی باشد. در چنین حالتی ابتدا محل اتصال آی‌سی را با استفاده از هیتر یا سشوار صنعتی گرم می‌کنیم تا مشکل لحیم‌سردی احتمالی برطرف شود و اگر مشکل رفع نشد، آی‌سی را تعویض می‌کنیم.

مشکلات نرم ‌افزاری و تاثیر آن بر صدای موبایل

گاهی اوقات صدای موبایل کم یا قطع می‌شود، ولی دلیل آن سخت‌افزاری نیست و مربوط به مشکلات نرم‌افزاری است. قبل از اقدام به تعمیر سخت‌افزاری، این مراحل ساده را امتحان کنید:

1. راه‌اندازی مجدد گوشی: با ریستارت کردن گوشی، سرویس‌های پس‌زمینه دوباره راه‌اندازی می‌شوند و مشکلات نرم‌افزاری موقتی که باعث قطع صدا شده‌اند، ممکن است برطرف شوند.
2. بررسی خروجی صدا: مطمئن شوید که صدای گوشی به بلندگوی داخلی تنظیم شده است. اگر گوشی به هدفون یا اسپیکر بلوتوث وصل باشد، ممکن است صدا از آنجا پخش شود و شما بلندگو را صدا نشنوید.
3. تست بلندگو: صدای گوشی را ابتدا کم و سپس زیاد کنید و موزیکی پخش کنید تا مطمئن شوید بلندگو کار می‌کند و صدا گیر نکرده است.
4. استفاده از برنامه‌های تقویت صدا: اپلیکیشن‌هایی مانند Speaker Booster می‌توانند صدای بلندگو را به طور نرم‌افزاری تقویت کنند، به‌خصوص اگر صدای گوشی به صورت پیش‌فرض پایین است.

نقش بیس باند در عملکرد  سیستم صوتی گوشی های هوشمند

در سیستم صوتی گوشی موبایل، بیس باند (Baseband) یکی از قطعات کلیدی است که عملکرد صحیح آن تاثیر مستقیم بر کیفیت صدا و ارتباطات صوتی دارد. بیس باند در واقع یک چیپ جداگانه است که مدیریت ارتباطات رادیویی و شبکه‌ای مانند 3G، 4 G و LTE را بر عهده دارد. این چیپ با پردازشگر اصلی گوشی در ارتباط بوده و خودش نیز دارای پردازشگر اختصاصی برای کنترل ارسال و دریافت امواج رادیویی است.

وظیفه بیس باند شامل مدیریت آنتن‌دهی، اتصال اینترنت همراه، وای‌فای، بلوتوث و دیگر بخش‌های مرتبط با انتقال سیگنال‌های رادیویی است. خرابی یا مشکل در بیس باند باعث بروز مشکلاتی مانند عدم آنتن‌دهی، غیرفعال شدن وای‌فای و بلوتوث، و به تبع آن اختلال در سیستم صوتی گوشی می‌شود.

بیس باند توسط نرم‌افزاری به نام فریمور رادیو (Radio Firmware) کنترل می‌شود و نسخه ناسازگار یا قدیمی این فریمور می‌تواند منجر به مشکلات گسترده‌ای در ارتباطات و عملکرد صوتی گردد. به همین دلیل، بررسی و به‌روزرسانی بیس باند و فریمور رادیو از مراحل مهم عیب‌یابی سیستم صوتی است.

در گوشی‌های اندرویدی، نسخه بیس باند را می‌توان از مسیر تنظیمات < درباره دستگاه < نسخه باند اصلی مشاهده کرد و در صورت نیاز از طریق ریکاوری مود،  ADB یا نرم‌افزارهای تخصصی اقدام به به‌روزرسانی آن نمود.

دلایل اصلی خش ‌خش اسپیکر گوشی

خش‌خش اسپیکر معمولا ناشی از آسیب‌های فیزیکی است که عملکرد سیستم صوتی گوشی را دچار مشکل می‌کند.

• وارد شدن ضربه به گوشی:
  ضربه مستقیم یا افتادن گوشی می‌تواند به سیستم صوتی گوشی آسیب برساند و باعث نویز یا کاهش صدا شود. اگر پخش صدا بعد از ضربه تغییر کرد، احتمال آسیب‌دیدگی سخت‌افزاری وجود دارد و ممکن است دستگاه نیاز به بررسی و تعمیر تخصصی داشته باشد.
• گرد و غبار و خاک‌گرفتگی:
• ذرات ریز گرد و خاک به مرور زمان می‌توانند وارد اسپیکر گوشی شده و باعث افت کیفیت صدا یا ایجاد خش‌خش شوند. برای تمیز کردن اسپیکر، می‌توانید از یک مسواک نرم برای پاک کردن سطح خارجی استفاده کنید. همچنین، در بعضی از گوشی‌های هوشمند جدید، قابلیتی به نام Clean Speaker یا Self-Cleaning دیده می‌شود؛ این قابلیت با پخش یک صدای فرکانس‌بالا از اسپیکر گوشی، ذرات گرد و غبار یا رطوبت جمع‌شده داخل آن را خارج کرده و باعث تمیزشدن سیستم صوتی گوشی شما می‌شود.

• خیس شدن اسپیکر موبایل:
  حتی ورود مقدار کمی آب یا رطوبت به اسپیکر باعث ایجاد نویز یا قطع و وصل صدا می‌شود. بعد از خیس شدن گوشی، از پخش صدا خودداری کنید و اجازه دهید دستگاه کاملا خشک شود.

دیدگاه نهایی

مشکلات سیستم صوتی موبایل بسیار رایج است اما با شناخت قطعات و روش‌های عیب‌یابی می‌توان آنها را به راحتی تشخیص و رفع کرد. دوره آموزش تعمیر موبایل به شما کمک می‌کند این مهارت‌ها را به‌صورت عملی یاد بگیرید و در تعمیر گوشی‌ها حرفه‌ای شوید.